перакласці на беларускую мову слова светскій

перакласці на беларускую мову слова светскій

У групе вы знойдзеце ўсю інфармацыю пра навінкі вучэбна - метадычнай літаратуры па беларускай мове і літаратуры. • настаўнікам – рацыянальна арганізаваць навучальны працэс, ажыццявіць кантроль ведаў вучняў і зрабіць заняткі цікавымі; • навучэнцам – скараціць час на выкананне хатняга задання, палепшыць засваенне матэрыялу, папоўніць прабелы ў ведах; • бацькам – праверыць веды дзяцей і дапамагчы ім пры выкананні заданняў. Усе дапоможнікі складзены ў адпаведнасці з вучэбнымі праграмамі для ўстаноў агульнай сярэдняй адукацыі. Быць падпісчыкам аверсэв. Беларуская мова і літаратура 2. Падзяліцца гэтым запісам на сваёй старонцы. Напісаць у каментарыях хачу атрымаць дапаможнікi. Цяпер зрабіць заказ вы можаце прама на нашым сайце.

У інтэрнэт - магазіне прадстаўлены поўны і актуальны асартымент кніг. Рэгіструйцеся на сайце, дадавайце тавар у кошык і афармляйце заказ. Пункты самавывазу дапаможнікаў, заказаных у інтэрнэт - магазіне aversev. Атрымаць свой заказ вы можаце, звярнуўшыся на касу названых магазінаў. Колькасць пунктаў самавывазу будзе расці не толькі ў мінску, але і па ўсёй рэспубліцы. Падпісвайцеся на рассылку ўнізе старонкі нашага сайта і сачыце за навінамі, каб не прапусціць адкрыццё пунктаў выдачы заказаў у вашым горадзе.

Для ўдзелу ў акцыі аформіце і аплаціце заказ у інтэрнэт - магазiне aversev. Напішыце ў каментарыі да заказу поўную назву кнігі, якую вы хочаце атрымаць у падарунак, і яе артыкул. Падарункавую кнігу дадаваць да заказу і аплачваць не трэба. Замацоўваць атрыманыя веды пра складаныя сказы, вучыць вызначаць сэнсавыя адносіны паміж часткамі ў сказах камбінаванай будовы, сродкі сінтаксічнай сувязі, будаваць гарызантальныя і вертыкальныя схемы, перабудоўваць простыя сказы ў складаныя. Развіваць вусную і пісьмовую культуру мовы, садзейнічаць развіццю ўмення зносін, выхоўваць працавітасць, настойлівасць у дасягненні пастаўленай мэты. Выхоўваць павагу да мінулага і сучаснага беларускай зямлі, яе гістарычных асоб, выхоўваць патрыятычныя пачуцці, садзейнічаць развіццю гуманізму, дабрыні. Якія знакі прыпынку ставяцца ў складаных сказах з рознымі спосабамі сувязі частак. (такія ж, што і ў сладаназлучаных, складаназалежных і бяззлучнікавых сказах). А наколькі вы ўжо засвоілі матэрыял на папярэднім уроку, вам дапаможа высветліць невялічкі дыягнастычны тэст, які я прапаную вам выканаць. У час выканання задання ў якасці падказкі можна карыстацца табліцай на фарзацы падручніка. У якасці эпіграфа я ўзяла словы к. Чорнага “няхай жыве ўсясветная дбайнасць пра чалавека, і чорнае пракляцце таму, хто паліць і разбурае”. Растлумачце будову сказа. (складаны сказ з рознымі відамі сувязі. Першая і другая частка звязаны злучальнай сувяззю, другая і трэцяя – падпарадкавальнай. ) абарона магілёва праводзілася часцямі 61 - га стралковага корпуса 13 - ай арміі заходняга фронту, якім кіраваў генерал бакунін, і народнымі апалчэнцамі. На абарончых работах вакол горада з 26 чэрвеня па 10 ліпеня штодзённа працавала 30 - 40 тысяч граждан і жыхароў вёсак, якія спяшаліся на падмогу з навакольных вёсак, і таму за кароткі тэрмін быў выкапаны проціватанкавы роў на 25 кіламетраў. Утварыліся атрады народнага апалчэння – ужо 10 ліпеня ў іх налічвалася да 12 тысяч жыхароў. Гэтыя атрады аказвалі вялікую дапамогу дзеючай арміі. Батальон, сформированный из сотрудников могилёвского областного управления, могилёвского и бобруйского городских, могилёвского районного отделов, курсантов и преподавателей минской и гродненской школ милиции поклялся, што будет защищать город на днепре до последней капли крови, - и солдаты в синих шинелях сдержали своё слово. Их подвиг – это пример массового героизма. Из 250 в живых осталось лишь 19. Наверно, бой вообще трудно описать близко к истине.

Если бы в гуще боя вдруг появился какой - то неуязвимый человек, способный спокойно наблюдать всё, что вокруг него делается, наверно, только он смог бы написать потом всё близко к истине.

А когда вспоминаешь, каким ты был и что делал в бою, сам себе не веришь. Неужели всё это так и было с тобой. Симонов) “ подзвіг магіляўчан, - пісаў герой савецкага саюза маршал андрэй іванавіч яроменка, - з’явіўся правобразам гераічнай абароны сталінграда, дзе прыклад абароны беларускага народа быў паўтораны ў іншым, больш буйным маштабе”. “п, - а, - п” (простая мова ўяўляе сабой складаназалежны сказ) в. Подзвіг магіляўчан з’явіўся правобразам гераічнай абароны сталінграда. Прыклад абароны беларускага народа быў паўтораны ў іншым, больш буйным маштабе.

(другая частка у складзе бяззлучнікавага складанага сказа раскрывае сэнс першай). Дома вам патрэбна выканаць практыкаванне 276. Вам патрэбна спісаць тэкст і вызначыць складаныя сказы з рознымі відамі сувязі, пабудаваць схемы. Маша, добра адказвала на пытанні і выканала заданні без памылак, таму ёй дзевяць. Міша, таксама добра выканаў заданні, але крыху былі памылкі ў адказах таму яму восем. Вольга, адказвала добра, але ў яе былі памылкі пры выкананні задання каля дошкі, таму ёй сем балаў. Небеларуская мова ў беларускай літаратуры. Вялікая беларуская моўная стыхія не толькі не загінула за час шматвяковага нацыянальнага падняволення беларусі, не толькі не была праглынута моцнымі культурамі суседніх народаў, а захавала сваю чыстату, скрышталявалася ў надзвычайнае багацце арыгінальных формаў, служачы нават багатым матэрыялам для суседніх моўных культур. Беларуская мова - мова беларускіх казак і песень, фразеалогія народнае гутаркі, - гэта найглыбейшая самабытнасць і хараство. Гэта даведзена якраз прыкладам з беларускаю моваю. А чым больш нацыянальных асаблівасцей мае гэтая культура, тым больш гэта ўзбагачае тыя нацыянальныя элементы, з якіх ствараецца агульная чалавечая культура. Усё гэта даўно вядома. Але ўсё гэта даводзіцца прыгадваць з тае прычыны, што мы перажываем асаблівую пару ў развіцці нашае культуры. З другога боку - павінны быць створаны беларускія вышэйшыя формы беларускай культуры. і тут паўстае найвялікшае пытанне мовы. Беларуская жывая літаратурная мова перажывае цяпер пару свайго фармавання. Дык трэба, каб усе ўсвядомілі, якую вялікую гістарычную адказнасць жыццё ўсклала на літаратараў, гэтых адзіных тварцоў жывога кніжнага слова. А тым часам частка літаратараў, трэба думаць, не зразумела сваіх задач у моўным пытанні, мусіць, не адчувае на сабе гэтае адказнасці. Фразеалогія гэтае мовы зусім не беларуская. Гэта фразеалогія той мовы, стыхія якое пануе ў аўтара, на якой у аўтара працэс думання. Гэтая з ява, якая не толькі не слабее, а набывае памеры нястрыманай навалы, цяжкім каменем загароджвае дарогі развіцця беларускае культуры. Гэтая навала робіць справу змагання з беларускаю культураю і яе льга выкараніць толькі тады, калі нашы літаратары стануць тут свядомымі і дзейнымі, калі яны адчуюць усю сваю адказнасць. Бо іначай, побач з крышталяваннем нашае літаратурнае мовы, гэтая навала будзе ўсё ўмацоўвацца і загароджваць дарогі літаратурнай культуры. Гэтае злачынства цалкам ляжа на сумленне тых літаратараў, якія сталі на працу як бы дзеля таго, каб патаптаць і знішчыць тое моўнае багацце, якое беларусь збірала і ахоўвала ўсе доўгія вякі свае падвойнае няволі. Возьмем з першае, якая апынулася пад рукамі, расейскае кнігі кавалак тэксту.

«по утрам солнце светило мне сквозь двойные решетки. И от него, и от счастливо воркующих за окном голубей хотелось смеяться. Беларускаю моваю гэта можна гэтак выказаць. «раніцамі сонца свяціла мне праз падвойныя краты. і ад яго, і ад галубоў, якія шчасліва буркавалі за вакном, хацелася смяяцца. «па раніцах сонца свяціла мне праз двайныя рашоткі. і ад яго, і ад шчасліва варкуючых за вакном галубоў, хацелася смяяцца. Тут справа вельмі простая. Для таго чалавека, у якога моўнае думанне не беларускае, а расейскае, гэтакім жаргонам куды лягчэй пісаць, чымся беларускаю моваю. У беларускай жа мове гэтакіх формаў зусім няма. Формы гэтыя ёсць раўналежныя расейскім; такім чынам, гэта ёсць расейская мова зусім непісьменных аўтараў. іначай гэтую з яву ні растлумачыць, ні апраўдаць нельга. Але можа хто скажа, што нічога гэтакага ў нас няма. Бяру № 5, за 1928 год - той паасобнік, які першы трапіў у рукі. Пачынаецца гэтая кніга перакладам з нямецкае мовы. Адразу ж першае слова - загаловак. А за гэтым і скрозь пачынаецца. Усіх іх я выпісваць не буду, бо дзеля гэтага трэба перапісаць усю рэч, з пачатку да канца. Кожны сказ тут паказвае, што аўтар яго моўна думае па - расейску.

Наступіць можна (думаючы ў беларускай мове) каму - небудзь на нагу, можна наступіць на жабу і растаптаць яе.

і пісаў гэта беларускай транскрыпцыяй, зменьваючы, як умеў, некаторыя словы. Але характар, кірунак сказа застаўся цалкам расейскі. Гэта значыцца, па - расейску дзіка - непісьменна напісана. Трэба ведаць, што ёсць фразеалогія, уласцівы кожнай мове свой уласны кірунак сказаў. Аўтар уяўляў сабе гэтак. Дзе аўтар чуў гэтакія характары сказаў. Калі ён чуў іх у канцылярыях, выдавецтвах, рэдакцыях, дык гэта не дазваляе яшчэ пісаць гэтак для друку.

«она ему вскружила голову.

Беларуская мова ведае гэтакі зварот, ён ёй вельмі ўласцівы, але ён ужываецца зусім іначай. Гэта была б жывая прыгожая расейская літаратурная мова. Няўжо гэта цяжка напісаць. Але дзеля гэтага трэба вывучыць мову, калі ўжо не давялося ведаць яе змалку.

Небеларуская фразеалогія захавана цалкам. Усё гэта атулена вянком з тых словаў, якія створаны паводле расейскіх, і створаны людзьмі, якім трэба было як - небудзь беларусізавацца. Яны добра ведалі расейскую мову, але зусім не ведалі беларускае.

і, доўга не працуючы, можна сказаць, проста гуляючы, стварылі свой жаргон. Але як ты яго тутака ўжывеш, калі трэба беларусізавацца. Але кніжная мова трымаецца зусім іншых прынцыпаў. Вы думаеце, чалавек, які піша для друку, напіша гэтак. Але асобныя славечкі - не гэтак яшчэ страшныя. Больш удалыя з іх прыжывуцца, няўдалыя могуць адсеяцца. Самая бяда гэта ў навязванні беларускай мове зусім неўласцівай ёй фразеалогіі. Гэта вядзе да таго, што ў быце беларускае вёскі, напрыклад, мова будзе адна, з усім яе хараством і багаццем арыгінальных формаў, а ў кнігах для гэтых жа самых людзей мова будзе іншая. Якраз тое самае, што даўней казалі. «вучыся, сынку, чытай кнігі, можа табе як бог паможа выйсці ў людзі. іх прыдумалі непісьменныя пісакі. Можа хто скажа, што я наўмысля выбраў самы непісьменны артыкул і выцягваю з яго патрэбныя мне прыклады. Дык жа глянем у наступныя друкаваныя рэчы тае самае кнігі. Мы ўзялі з кожнае балоны па адным прыкладзе.

Больш браць прыкладаў, гэта зн. Перапісваць усё з пачатку да канца, не буду.

Расейскаю моваю можа быць гэтак. Дык чалавек з лёгкім сумленнем піша. А адхіліць можна якую - небудзь дошку, фіранку на вакне.

У народных гушчах гавораць. Або расейскаю моваю гэтак льга сказаць. Або яшчэ адно адценне расейскае мовы ў гэтым слове.

Адным словам, можна сказаць, увесь тэкст складаўся аўтарамі або перакладчыкамі паводле таго, як гэта будзе па - расейску.

Я бяру № 2 за 1928 г. Разгортваю дзе прыйдзецца і гляджу, што трапіла на вочы. Проста з ласкі на пацеху.

Гэты ж самы аўтар у тым жа самым творы піша. Або ў тым жа самым творы славечкі і моўныя звароты. Дык чаму ўжо зусім не пісаць, напрыклад, гэтакаю моўнаю формаю. «жалацельна здзелаць савяшчанне і ісчарпаць эці вапросы, каб саздаць упечатленне.

У нас не разумеюць, што пераклад літаратурнага твора з чужое мовы ёсць тая ж самая літаратурная творчасць. Дзеля гэтага трэба ўладаць словам, трэба адчуваць мову, адчуваць безліч адценняў у кожным слове.

Пераклад літаратурнага твора гэта не ёсць механічная праца. Усё гэта на адной 67 балоне.

Там жа і «зграі дзяцей моцна чапляліся за спадніцы матак. Няўжо пралетарскі пісьменнік назваў натоўп дзяцей зграяй, ды яшчэ ў часе вялікіх сацыяльных бяднот. Зграя можа быць груганоў, шкоднікаў, драпежнікаў, а не дзяцей. і каб перакладчык адчуваў мову, ён не напісаў бы гэтак. «хмурнае сычэнне і шыпенне насіліся ў паветры, як грымоты, прыдушаны ўраган. Бутлі, напоўненыя якойсь густой кляючай масай, качаліся ўгары пад дахамі. Якісь смалісты састаў ліўся сам сабою з куба ў куб. Складаныя сумесі ўтвараліся пры дапамозе найдакладнейшых дзіўных апаратаў. Некалькі платформаў, якія былі пабудаваны паміж катлоў, рабілі на макса ўражанне гатычных цэркваў. Жывога слова там і збваду няма. Гэта ўсяго з двух невялічкіх артыкульчыкаў; дый не ўсё яшчэ гэта з іх выпісана. Або вялікімі літарамі загаловак. Гэтак яно, мусіць, і робіцца. Чытае моладзь, якая знішчае сваю непісьменнасць. і, навучыўшыся чытаць, гэта моладзь вучыцца ў газеце непісьменнасці. «пачалі перагортваць карты, пачалі глядзець, ці няма дзе - небудзь зорак, якія па меры перагортвання аказаліся б больш і больш разыходзячыміся, якія ўсё больш адлучаліся адна ад другой. Калі згадзіцца, што гэта напісана беларускаю моваю і калі выказаць гэта расейскаю моваю, дык яно будзе.

Бяжыць сялянка і крычыць. «у чым справа, у чым справа. Не, гэта крычыць сам аўтар п есы. Дзе гэта аўтар чуў, каб сялянка гаварыла гэтак. Таму і чуецца тут фальш, таму і траціцца вобраз ці тып сялянкі. і вінавата тутака моўнае думанне аўтара, якое зусім чужое сялянцы - беларусцы. Якія надзвычайныя хвіліны асалоды перажывае глядач, бачачы і чуючы ў тэатры выкананне ролі кіраўніка грэцкіх бадзякаў - актораў. (ролю гэтую выконвае, здаецца, артыст сяргейчык). Якое надзвычайнае хараство ў адценнях гутаркі, якія суладжаны з рухам цела гэтага чалавека. Надзвычайна высокае мастацтва ў выкананні гэтае ролі. Артыст здолеў перанесці гэтага грэцкага тыпа ў нашу сучаснасць - вібрацыяй голасу, хараством мовы, яе адценнямі і нюансамі слоў, надаўшы яму каларыт беларускага селяніна. і як гэтую надзвычайную стыхійную прыгажосць псуе адно толькі слова. Вельмі праўдзіва сказаў адзін расейскі сучасны паэт. Мова - гэта матэрыял для мастацкага твора. і няўжо трэба, каб гэты матэрыял быў дрэнным. У тэатры слова мае вялікае значэнне.

Як тэатральная тэхніка павінна быць удасканаленаю, як развіццё тэатральнага паказу павінна ісці паводле пэўных законаў, гэтак і мова ў тэатры не павінна быць абы - якою. Найвыдатнейшыя мастакі сцэны пра мову ў тэатры клапоцяцца не менш, як пра ўсе іншыя галіны тэатральнага мастацтва. Перапалоханая сялянка крычыць «у чым справа. Няхай бы ўжо, нечага, яна, каб вытрымаць стыль аўтара гэтае п есы, крычала. У мэтах рацыяналізацыі часу і адносна гэтага месца, безумоўна, не мэтазгодна паднімаць тут гэтакі вэрхал. Непаразуменне сялянкі паказана. Але выказана ў гэтакай мове, што тып сялянкі, які, скажам, раней ужо ўяўляцца пачаў гледачу, разбіўся і прапаў ад аднаго слова. Сялянка пачула нейкую незвычайную гаворку, нейкі крык, убачыла незнаёмых людзей, устрывожылася і замест «што гэта робіцца. Аўтар падаў гэта па - свойму, сказаў гэта ад сябе, а не ад таго чалавека, якога хацеў паказаць. Або вось яшчэ з аднаго тэатральнага твора. «пачалі адкрываць адзін аднаму свае таямніцы. Тут усё дакладна выказана, што хацеў выказаць аўтар. Але гэтакі кірунак, гэтакі дух мовы ўжываюць людзі, якія ўсё жыццё сваё працавалі дзе - небудзь у канцылярыях на расейскай мове.

і, нарэшце, давялося ім беларусізавацца. і гавораць яны моваю як быццам і беларускаю (бо не расейская ж гэта мова). Але мова гэта цяжкая, сухая, нежывая. Яна жыве, а не існуе.

і гэта нават можа быць ад таго, як гэтае слова выгаварыць. Але нашым літаратарам гэтае моўнае багацце не абыходзіць. Але мала хто думае, што для гэтага патрэбна нейкая, калі льга так сказаць, рэчаіснасць, нейкі матэрыял. Усякі ж ведае, што з дрэннага матэрыялу нават кашаля не спляцеш, не то што якога - небудзь твора. Жонка льва талстога ў сваім дзённіку пісала, што л. Талстой ніколі не пакідаў, да канца жыцця свайго, вучыцца расейскай народнай мове.

«считая свой язык русский далеко не хорошим, не полным, л. Поставил целью своей в это лето изучить язык в народе.

(занатована 31 студзеня 1881 г. Дык натое гэта быў л. Ён не можа і падумаць, што сваім пісаннем разбурае наша моўнае багацце і ўводзіць замест яго нейкі свой жаргон. Яму і не ў галаве, што якое б там друкаванае слова ні было, яно ўсё ж друкаванае слова. Яго чытаюць, чытаючы, вучацца і. Псуюць сваю пісьменнасць. Дык я на выразных прыкладах бачу, як друкаванае слова псуе пісьменнасць моладзі, забівае ўсю яе прыродную чуласць да мовы. Адзін аўтар пісаў у рэдакцыю. Можа яно і не варт гэтага, дык я прашу, каб вы паправілі яго. А калі і гэта не паможа, тагды напішыце мне, чым маё апавяданне нягоднае, каб я другі раз ведаў, як лепш пісаць. Відаць было, што піша чалавек пісьменны. Ліст гэты ён напісаў жывою моваю, бо гэта аўтар гаварыў з рэдакцыяй. Але тое, што ён пісаў для друкавання, не мела і заваду жывое мовы. Гэта была самая сапраўдная кніжная выдуманая мова. Апавяданне тое пачыналася гэтак. «заходзячае сонца чырвонымі праменнямі аблівала захад. Вецер распаўсюджваў пах кветак. і далей падобна да гэтага. Якраз выходзіць, што для хатняе гутаркі, на абыходак у жыцці - ёсць адна мова, свая. Але для кніг павінна быць нейкая іншая мова. і вядома, што будзе вучыцца пісаць паводле таго, як ён чытае ў кнігах. На вялікі жаль, усё гэта праўда. Калі ён піша ў рэдакцыю ліст, дык ліст гэты напісаны па - людску.

А калі пачытаеш тое, пра што ён піша ў лісце - яго літаратурны твор - дык у творы гэтым жаргонная плынь выпіхае жывую мову.

У літаратуры бывае гэтакая з ява, што часамі пісьменніку трэба востра парушаць законы мовы. Гэта тады, калі пісьменнік выводзіць гэтакага тыпа, які або ад прыроды свае не выгаворвае, як належыць, слоў, або з яўляецца чужаземцам і цяжка яму гаварыць той моваю, якою пішацца твор, або з якіх - небудзь іншых прычын проста не ведае мовы. Дык тады пісьменнік паказвае гэтакага тыпа з яго жаргонам. Дык ён строіцца гаварыць расейскаю моваю і гаворыць жаргонам. У расейскай літаратуры ў раманах ф. Дастаеўскага часамі спатыкаюцца абруселыя немцы, у якіх расейская мова з нямецкім акцэнтам. Але з тае прычыны, што літаратура афармляе культуру мовы, ніводзін сапраўдны мастак слова не дазволіць, каб увесь твор быў у жаргоне гэтых тыпаў. Тады нельга будзе залічыць гэтакі твор ні да беларускай, скажам, ні да ўкраінскай, ні да нямецкай літаратуры. Гэта будзе жаргонны твор. і паказваюць гэтых тыпаў у сваіх творах некалькімі трапнымі рысамі, двума ці трыма іх жаргоннымі сказамі. Трэба знайсці іншыя сродкі выявіць гэтакага тыпа, каб твор быў на мове, а не на жаргоне.

Талстой выводзіў расейскіх дваран, што жылі ў пачатку 19 стагоддзя, дык не пісаў жа ён сваіх твораў французскай моваю - той моваю, якою найчасцей гаварылі гэтыя людзі. Французскага тэксту ў гэтых творах толькі дзе - нідзе ёсць. А найбольш можам прачытаць гэтакія, напрыклад, месцы. і гэта тут справа з найбагацейшаю кніжнаю моўнаю культураю. А ў нас робіцца гэтак. Спаткаўшы якога - небудзь яскравага тыпа з камічным жаргонам, пісьменнік, думаючы, мусіць (гэтак кідаецца ў вочы), што гэта цэнтральны герой нашай літаратуры, вядзе яго праз увесь свой твор з яго жаргонам. Замест таго каб іншымі сродкамі мастацтва паказаць яго, ужыўшы яго жаргону гэтулькі, колькі не папсуе мастацтва ўсяго твора, літаратар увесь свой твор выпускае ў гэтым жаргоне.

Гэтакія з явы шкодзяць нашай беларускай літаратурнай культуры, бо наша літаратурная мова толькі цяпер пачынае крышталявацца. Вось чаму вельмі прыкра і шкодна, калі некаторыя творы, траха не цалкам, падаюцца ў гэтакай мове.

«як я люблю эці вечары. Оне асвяжаюць маю жысць. Ня то б - загразла ў гэтай. Бросні, у гэтай ціне.

Пускай павал прыезжае, і я перад ім пастаўлю вапрос рубам. Гэты твор пісаўся для тэатра. і што было б, каб гэтую мову чулі тысячы людзей з тэатравай сцэны. Ці не прысадзіў бы ён дарэшты нашу пакутную культуру літаратурнае мовы. і ці сапраўды гэтакія героі, з такою моваю, павінны займаць цэнтральнае месца. Увайшоўшы ў літаратуру з правам цэнтральных герояў, яны ўносяць у яе і свой жаргон. Або вось у адным творы апісваецца інтымная блізасць мужчыны і жанчыны, цэнтральных герояў твора. Дык яна кусае яго і крычыць. «бог мой, мучыцель мой. У расейскага пісьменніка к. «я тафно тумаль, што он змешалься. Федзін зрабіў цэнтральным героем свайго твора гэтую немку і каб увесь раман, або хоць палавіна яго была напісана ў гэтакай мове.

А ў нас гэтак пішуць. А іх героі дарэшты глумяць гэтую культуру.

і гэта не выпадак з двума ці трыма літаратарамі. Гэта цэлая плынь у нашай літаратуры. Прадстаўнікі гэтае плыні даводзяць, што літаратар не павінен клапаціцца ні пра мову, ні пра стыль свайго твора. Ён можа абы - як перадаць сюжэт. А стыль і мову яму зробяць і выправяць выдавецтвы і рэдакцыі. «наогул, нашым сучасным выданням бракуе пэўнай стылістычнай апрацоўкі - рэдакцыі. Тут ясна, што сам аўтар не можа быць рэдактарам сваіх твораў. Дзе гэта ёсць, каб культурны пісьменнік дазволіў каму - небудзь правіць стыль і мову свайго твора. Стыль і мова - гэта ж выяўленчыя мастацкія сродкі пісьменніка. і як далёка яны асталіся ад гэтай культуры. Пралетарскі змест і нацыянальная форма культуры. Мы думаем, што для нашае культуры гэта павінна быць. Пралетарскі змест і беларуская форма. А гэтае беларускай формы і заваду няма. У літаратуры - кірункі мовы, фразеалогія, а значыцца, і стылі цалкам пераймаюцца чужыя. Літаратурная мова павінна быць моваю чыстаю, беларускаю. Карэнні яе - у мове народнай. Літаратары павінны навучыцца моўна думаць па - беларуску.

Бо калі гэтага не будзе, яны будуць, як і цяпер, шкодзіць нацыянальнай форме культуры. Беларуская фразеалогія ў беларускай літаратурнай мове будзе спрыяць вырашэнню праблемы беларускага стылю нашае паслякастрычніцкай літаратуры. Другі ўрок – некаторыя фанетычныя асаблівасці беларускай мовы второй урок – некоторые фонетические особенности белорусского языка. Асноўныя фанетычныя рысы беларускай мовы ў параўнанні з рускай. Основные фонетические черты белорусского языка в сравнении с русским. Аканне (аканье) – пераход э і о не пад націскам у а, пераход зазначаецца на пісьме.

Параўнайце рускія і беларускія словы. Молодой – малады, гора – гара, собака – сабака. Паслухайце беларускія словы, прадстаўленыя ў прыкладзе.

– переход э и о не под ударением в а, переход отображается на письме.

Сравните русские и белорусские слова. Послушайте белорусские слова, представленный в примере.

Яканне (яканье) – пераход е і ё ў я ў першым складзе перад націскам. Лесной – лясны, зеленый – зялёны, медок – мядок. – переход е и ё в я в первом слоге перед ударением. Зацвярдзелыя р, ч, ж, ш, (всегда твердые р, ч, ж, ш) прычым цвёрдасць адлюстроўваецца на пісьме.

Речка – рэчка, гречка – грэчка, машина – машына, живой – жывы, ночь – ноч, чистый – чысты. Причем твердость отражается на письме.

Дядя – дзядзя, день – дзень, тетя – цёця, память – памяць. Коровка – кароўка, лев – леў, ровный – роўны. У некаторых выпадках ў адпавядае рускаму л. В некоторых случаях ў соответствует русскому л. На пачатку слова перад зычнымі рускаму в адпавядае.

Владимир – уладзімір, владислав – уладзіслаў, вдова – удава. В начале слова перед согласными русскому в соответствует. Памятайце, што веданне гэтых асаблівасцяў можа дапамагчы ў разуменні беларускай мовы на слых і пры чытанні, але не заменіць вывучэння новых слоў і граматычных канструкцый. Помниет, что знание этих особенностей может помочь в понимании белорусского языка на слух и при чтении, но не заменит изучение новых слова и грамматических конструкций. Пакласці ў антр…соль, майст…р на ўсе рукі, кр…шыць капусту, д…глядаць дрэванасаджэнні, ля маладой ябл…нькі, накрыць бр…зентам, вялікая ж…мчужына, кр…вавы след, др…ўляны будынак, пад’ехаў да др…вотні, стары адр…с, акуратны поч…рк, гл…бокая рака. Но бамбардзіроўшчыкаў в…. Рталася на свой аэрадром. Далёка ад фронту машыны трапілі пад абстрэл з…. Таму камандзір звяна л. Нісаў узяў курс на зніжэнне.

Машыны выйшлі з - пад абстрэлу і л. Рам, адзін з лётчыкаў, ермаловіч, раптам убачыў цёмную пл. Мёт на цэль і нырнуў уніз. ўзабаве ясна ўбачыў складз. Яр— ярына— яравы— яравізацыя; ядры — ядро — ядзерны; язык — языкасты; вязка — вязанка — прывязаць; мяккі — мякіш — мяккаваты; свята — святкаваць; сувязь — сувязны. Дзеці навучыліся ары. У школе праходзіла алімпі. Да па беларускай мове.

У палісадніку пышна расцвілі вяргіні і глады. Выпішыце словы, у якіх ёсць два шыпячыя зычныя гукі, літары, якія абазначаюць гэтыя гукі, падкрэсліце.

Кніжка, перапісчык, журчанне, чараўніца, возчык. Заходзь, мадэльер, ласьён, дзве, свята, маленькі, дзьме, просьба, сліва, паштальён, часцей, роўнядзь, смех, парцье, дзень, пісьменнік, брыльянт, дзверы, цьмяны, лье, цвёрды, фальклор, ляснік, бярэзнік. Здоровье, пиявка, въехать, фельетон, серьёзный, любовью, бульон, компьютер, копьё, кровью, живопись, меньше, колосья, объявление, зверь, ильинична, валерьянка, щавель, тюрьма, софья. Сувязь, хадзіў, вазму, просба, пісмо, людзмі, каменчык, песьня, збіраць, жыцьцё, міль’ён, пашталь’ён, здароў’е, верабьі, сямья, бар’ер, аб’яднанне.

Ня сплятае іх у адзінае.

і ў горкі, чорны час. За рукі не трымаюцца, як у карагодзе, але сплятаюцца сэрцам. Ня іх у адну сілу звівае, у адну волю. У кожнага народа свая мова, свае пес. Неба стане зусім не тым. I слова стане не тым. Міхацца людзі стануц. Але моцнымі стануць зноў, калі зас. Муцца за рукі з іншымі людз. Ваку у м, ва у ніверсаме, до ў гі, за у ралам, ма ў залей, натары у с, чыталі газету “звязда” ў слых, радасна - ў знёслы. Жыццё, бяссэнсіца, чарчэнне разводдзе, пападдзя, туманны, рассыпаць, куцця, аббегаць, адкрыццё, бяззубка, імгненне, вуголле, галлё, законны, раённы, мільённы. … уголле, …окны, …узда, …орган, …аколіца, …ужака, …угаль, …осень, … уладзіміраў, …окна, …усны, …уборка, …узлёт, …остры, …улачка, …узрост, …ордэн, …оптыка, … улей, …урна, …. Нца росы на траве, пяшчотнай ласкай сушыць іх на сцежках (і. Нога цэнтра я вярнуўся назад у вепры расчараваны (б. Лівы наташын смех, а ў душы – сумны голас марыі адамаўны (а. У цётчыным голасе мне чуецца прыхаваная рэўнасць і яшчэ штосьці не вельмі прыяз. Ны халодны асенні дождж (г. Ранняя птушка крылкі цярэбіць, а поз. Няя вочкі трэ (прымаўка). Прачытайце словазлучэнні. Спішыце іх, а побач з імі запішыце адпаведныя словазлучэнні па - беларуску.

Чым адрозніваецца напісанне слоў са спалучэннямі зычных у беларускай і рускай мовах. Радостный взгляд, скоростная плавка, счастливый случай, постные щи, выездной суд, областные соревнования, поздняя осень, корыстные помыслы, совместный проект, солнечный луч. Словы бываюць розныя. Вясёлыя і сумныя, маленькія і вялікія. Ёсць словы вельмі важныя. Мір, зямля, прырода, праца, свабода, хлеб. Ёсць словы родныя, дарагія. Мама, тата, школа, сябар, бабуля, дзядуля, беларусь. А зараз паслухайце вершы пра родную мову.

дзеці, я думаю, што любімая ваша рэч, напэўна, кніга. Кнігі вам спачатку, калі вы былі яшчэ маленькімі, чыталі вашы мамы, таты, бабулі, дзядулі. Але вы выраслі, цяпер самі ўжо ўмееце чытаць і можаце абыходзіцца без дапамогі старэйшых. і самае першае, што вы чыталі, напэўна, гэта казка. Дзеці, сення мы з вамі адправімся на незвычайны востраў – гэта востраў гульняслоў. Жадаю вам усім дасягнуць перамогі, паказаць свае веды, кемлівасць, а так сама добрыя паводзіны і зладжанную працу.

Па пакоі ходзіць робат - у яго гумовы хобат. і з усіх гырчыць ён сіл, і глытае ўсюды пыл, суне ўсюды доўгі нос. (пыласос) охота – паляванне, петух – пеўнік, сапогі – боты, лодырь – гультай, тарелка – талерка, вилка – відэлец, мусорка – сметнік, ружьё – стрэльба, клюв – дзюба, вор – злодзей. 3 прапанаваных літар скласці як мага больш слоў, запісаць на ліст паперы, перадаць журы. На падрыхтоўку адводзіцца 2 хвіліны. Каманда, у якой запісана большая колькасць слоў, атрымлівае 3 балы, астатнія — 2 балы. Дадатковы бал прысуджаецца той камандзе, якая складзе самае доўгае слова. Вось і закончылася наша гульня – свята сустрэчы з роднай мовай. Мы яшчэ раз пераканаліся, якія багатая і чароўныя наша родная беларуская мова. Яна вучыць нас любіць сваю радзіму, з павагай адносіцца адзін да аднаго, марыць аб шчаслівым заўтрашнім дні, які абавязкова наступіць.